Voldoende slaap is belangrijk voor iedereen, jong en oud. Maar in de eerste levensfases is het krijgen van voldoende slaap al helemaal van belang voor de goede ontwikkeling van het kind: de jonge hersenen hebben alle rust die ze kunnen krijgen nodig om de gebeurtenissen en prikkels van de dag te verwerken en het lichaam voor te bereiden op een nieuwe dag. Maar hoeveel slaap heeft een kind nu precies per etmaal nodig? Op deze vraag is niet binnen één regel antwoord te geven. Dit verschilt namelijk per leeftijd, maar ook per kind. We hebben daarom voor elke leeftijdsgroep de richtlijnen van de benodigde hoeveelheid slaap op een rij gezet, zodat u een idee krijgt van het aantal uren dat uw kind per dag ongeveer nodig heeft voor een goede ontwikkeling en een voldoende dosis energie om op een dag alle activiteiten te doen die hij of zij zou moeten en willen.

Pasgeboren baby’s

Een pasgeboren baby komt pas net op de wereld kijken, en heeft daarom nog geen idee wat er zich allemaal afspeelt. Elke prikkel van buitenaf heeft een groot effect op de nog onontwikkelde hersenen, en er is dus veel slaap nodig om dit allemaal te verwerken. Omdat het lichaam van een baby zich ook nog niet heeft aangepast aan dag en nacht, is er nog geen sprake van een slaapritme. Een baby slaapt daarom zo’n 15 tot 18 uur per etmaal, in korte perioden van twee tot vier uur.
Voor ouders is dit vaak vermoeiend: het onregelmatige slaapritme van de baby zorgt ervoor dat zij ook midden in de nacht eruit moeten om het kind te voeden en te verzorgen. Dit kan langzaam worden verholpen door de voedingsmomenten overdag anders te laten verlopen dan ’s nachts. Zorg ’s avonds bijvoorbeeld ook voor een ritueel voor het slapengaan, inclusief het aantrekken van een pyjama, het voorlezen van een verhaaltje of het zingen van een liedje. Zo krijgt het kind uiteindelijk door dat de nacht bedoeld is om te slapen, en zal het een steeds regelmatiger slaapritme aanleren. Op deze manier krijgt u als ouder ook wat meer verdiende rust.

Enkele maanden na de geboorte tot peuter

Na ongeveer drie maanden is het aantal uur dat een baby per dag nodig heeft om te slapen teruggebracht naar ongeveer 15, verdeeld over ongeveer 10 uur per nacht en drie korte dutjes overdag.
Na zes maanden slaapt de baby nog gemiddeld 14 uur per etmaal, waarvan 11 uur ’s nachts en twee slaapjes overdag. Er wordt dus al steeds meer een vast slaappatroon aangenomen. Naarmate de maanden vorderen, wordt het aantal uur dat de baby overdag slaapt steeds minder, en uiteindelijk blijft er slechts één middagslaapje over naast de nachtelijke slaap. Dit gebeurt meestal bij de leeftijd van 14 tot 18 maanden, en blijft voortduren tot de kleuterleeftijd wordt bereikt.

Kleuters

Kleuters van 3 tot 6 jaar hebben gemiddeld 10 tot 12 uur slaap nodig per etmaal. Vaak doen kinderen tot 5 jaar nog een middagdutje overdag, maar de duur hiervan wordt steeds korter en verdwijnt uiteindelijk helemaal. Wanneer de kleuter tussen 19:00 en 20:00 naar bed gaat en tussen 6:00 en 8:00 weer wakker wordt, heeft het genoeg tijd om de gebeurtenissen van de eerste schooldagen te verwerken en heeft het voldoende energie voor de lessen en bijbehorende activiteiten.

Schoolkinderen

De schooltijd is een belangrijke fase van het leven, waarin kinderen groeien, belangrijke dingen leren die ze voor de rest van hun leven gebruiken. Daarnaast bouwen ze sociale vaardigheden en hobby’s op. Om dit leven vol te houden, hebben ze voldoende slaap nodig om uit te rusten, maar ook om op de juiste manier te kunnen groeien. Kinderen in de leeftijd van 6 tot 12 jaar hebben daarom gemiddeld 10 tot 11 uur slaap per nacht nodig. Jongere kinderen hebben hierbij nog meer slaap nodig dan oudere kinderen, en zullen dus ’s avonds wat eerder naar bed moeten. Schoolkinderen die niet genoeg slaap krijgen, hebben de kans om vaker ziek te worden, overgewicht te krijgen, slechter te leren en overdag drukker te zijn.

Tieners

Tieners tussen 12 en 18 jaar hebben nog steeds meer slaap nodig dan volwassenen: gemiddeld 9 uur per nacht, maar in ieder geval 8 tot 10 uur. Dit komt doordat het lichaam zich in deze periode nog volop aan het ontwikkelen is, te merken aan de groeispurt en alle ontwikkelingen die bij de pubertijd komen kijken. Pubers hebben daarom extra veel slaap nodig om het lichaam bij deze ontwikkelingen te kunnen ondersteunen. Krijgen ze te weinig slaap, dan hebben tieners een verhoogde kans op nadelige effecten zoals een verminderde concentratie, psychische klachten zoals depressies en problemen met het gedrag.

Een probleem dat ontstaat in de pubertijd is de verschuiving van het slaapblok. Dit houdt in dat de tijd waarin het lichaam van de tiener behoefte heeft aan slaap in een korte tijd een stuk naar achteren verschuift. Pubers staan er dan ook om bekend dat ze vaak nog tot diep in de nacht achter de computer of voor de tv zitten, en niet in bed te krijgen zijn. ’s Ochtends willen ze echter nog lekker doorslapen, en ze kunnen dan ook nauwelijks hun bed uitkomen. Dit veranderde slaapritme zorgt vaak voor botsingen tussen de puber en de ouders.

Krijgt uw kind voldoende slaap?

De hierboven aangegeven tijden zijn de hoeveelheden die een kind gemiddeld nodig heeft, maar ieder kind is natuurlijk verschillend. Het kan daarom zijn dat uw baby, kleuter of tiener meer of minder slaap nodig heeft dan zijn of haar leeftijdsgenootjes. U kunt observeren of uw kind voldoende slaap krijgt door ’s ochtends te kijken hoe moeilijk of gemakkelijk uw kind uit bed komt. Als het na meerdere keren roepen nog niet wakker wordt, is dat een teken dat uw kind vermoeid is en niet voldoende slaap krijgt. Laat hem of haar in dit geval ’s avonds steeds een kwartiertje eerder naar bed gaan, net zolang totdat hij of zij ’s ochtends wel gemakkelijk wakker wordt.