Niet kunnen slapen: wat is insomnia en wat kun je eraan doen?
Wat is Insomnia en wat zijn de symptomen?
In tegenstelling tot wat veel mensen denken is insomnia meer dan niet kunnen slapen. Iedereen die problemen ondervindt tijdens de nacht waardoor hij onuitgerust wakker wordt, leidt in zekere zin aan insomnia. Maar wat is insomnia nu precies en hoe wordt het geclassificeerd?
Insomnia wordt onderverdeeld in twee verschillende gevallen: acute en chronische insomnia. Acute insomnia heeft bijna iedereen wel eens. Vaak komt dit voor op momenten van grote stress of sociale druk, zoals de nachten voor een belangrijk examen of de nachten na een traumatische ervaring. Acute insomnia is op zich niet zo erg en heeft vaak geen blijvende gevolgen. Wel kan het gevolgen hebben voor de normale werking van het lichaam tijdens deze periode. Deze vorm van insomnia houdt maximaal enkele weken aan.
Chronische insomnia is een stuk erger. In dit geval komen de slaapproblemen al langer dan een maand voor. De gevallen van chronische insomnia worden op zich weer onderverdeeld in twee verschillende gevallen: primaire en secondaire insomnia. In het eerste geval is de insomnia een losstaand gegeven, in het tweede geval is de insomnia een gevolg van medicatie, stress, alcoholmisbruik,…
Symptomen van insomnia:
- Moe zijn na het ontwaken.
- Erg moe worden tijdens de dag.
- Niet kunnen slapen/moeilijk in slaap vallen
- Te vroeg wakker worden.
- Vaak wakker worden midden in de nacht.
- Een angstig gevoel, gecombineerd met depressie of irritatie.
- Niet in staat zijn om je te focussen.
- Emotionele instabiliteit, gemoedswisselingen
- Hoofd- of buikpijn
Een ander belangrijk gevolg van insomnia is een verhoogde kans op depressie. Omdat deze relatie ook omgekeerd geld, depressie zorgt voor een verhoogde kans op secondaire insomnia, kan dit een vicieuze cirkel worden.
Classificaties volgens ‘the international classification of sleep disorders’
Om een goed antwoord te kunnen geven op de vraag: “Wat is insomnia?” moet er eerst een onderscheid worden gemaakt tussen de verschillende vormen van insomnia:
Milde insomnia
Wie aan milde insomnia lijdt zal haast elke nacht last hebben van een slaaptekort. Men heeft in dit geval echter geen last van de insomnia tijdens het normaal functioneren. Men voelt zich moe, rusteloos, licht geïrriteerd en soms angstig.
Middelmatige insomnia
In dit geval heeft men elke nacht last van de slaapproblemen. De gevolgen van het slaaptekort strekken zich lichtjes uit tot het dagelijkse functioneren, maar niet op die wijze dat het ondraaglijk wordt. De symptomen zijn gelijk als bij milde insomnia, gewoon uitvergroot. Het angstgevoel wordt hier wel stevig versterkt.
Ernstige insomnia
Opnieuw worden de symptomen hier erger. Ook is men bij ernstige insomnia niet meer of erg moeilijk in staat tot normaal functioneren. Wie aan ernstige insomnia lijdt zoekt best zo snel mogelijk medische hulp.
Waarom hebben we problemen met in slaap vallen?
Acute insomnia
Acute insomnia is het niet kunnen slapen door verandering van omgeving of situatie. Een tweede veelvoorkomende oorzaak is het innemen van bepaalde substanties.
Indien er onlangs van kamer veranderd is, of er werden aanpassingen gedaan aan de kamer, dan kan dit de oorzaak zijn van de insomnia. Tijdens het in slaap vallen is je lichaam gevoelig voor de temperatuur, de verlichting en meer. Indien deze factoren veranderen kan het gebeuren dat je lichaam tijd nodig heeft om zich aan te passen. Tijdens deze adaptatieperiode kan een vorm van acute insomnia optreden.
Het innemen van medicatie tijdens bepaalde ziektes kan ook een reden zijn van acute insomnia. Vaak gaat het hierover medicatie met stimulerende componenten zoals bijvoorbeeld methylfenidaat. Daarnaast kunnen ook andere drugs, zoals nicotine, cafeïne of alcohol, zorgen voor een verminderde slaapkwaliteit.
Een volgende veelvoorkomende reden tot acute insomnia is het hebben van een pijnlijk ledemaat. Door de pijn kan het soms erg moeilijk zijn om in slaap te vallen, waardoor al snel een groot slaaptekort gecreëerd wordt.
Als laatste is er de grootste reden van acute insomnia: stress. Stress zorgt ervoor dat men niet in staat is om zich te ontspannen. Hierdoor kan het erg moeilijk zijn om de slaap te vatten. Vooral studenten en jong volwassenen zijn gevoelig voor deze vorm van acute insomnia. Examenperiodes en het opbouwen van een leven zorgen vaak voor erg veel stress.
Secondaire insomnia
Omdat secondaire Insomnia de meest voorkomende vorm van chronische insomnia is behandelen we deze eerst. Slaapproblemen vallen onder deze vorm van insomnia als ze samenhangen met een andere aandoening en langer dan een maand aanhouden.
Depressie komt vaak voor in de moderne wereld. Insomnia komt zo vaak voor bij mensen met depressie dat het als één van de belangrijkste herkenningspunten wordt aanvaard. Door de zwarte of ongelukkige gedachten kan het erg moeilijk worden om in slaap te vallen, wat kan leiden tot chronische insomnia indien de depressie gedurende lange tijd aanhoud (wat meestal ook het geval is).
Andere oorzaken van secondaire insomnia kunnen onderliggende slaapproblemen zijn. Voorbeelden hiervan zijn het rustelozebenensyndroom, tandenknarsen, slaapapneu, slaapwandelen, angstaanvallen,….
In elk van deze gevallen wordt de normale slaap onderbroken door de symptomen van het slaapprobleem. Hierdoor krijgt het lichaam onvoldoende goede nachtrust, waardoor insomnia onvermijdelijk wordt.
Een laatste veelvoorkomende oorzaak van secondaire insomnia valt niet onder de noemer aandoening, het is namelijk je slaap- en waakpatroon. Wie vaak in ploeg werkt of op onregelmatige tijdstippen nachtdiensten moet werken kan last krijgen van secondaire insomnia. Door het vaak wisselende slaappatroon kan de biologische klok ontregeld worden, met een chronische slaapaandoening als gevolg.
Andere, minder vaak voorkomende redenen zijn: alcoholmisbruik of andere verslavingen, astma, chronische pijn, parkinson, brandend maagzuur,…
Primaire insomnia
Primaire insomnia is de zeldzaamste vorm van insomnia. Vaak is het ook erg moeilijk om een diagnose te stellen. In tegenstelling tot bij secondaire insomnia is primaire insomnia geen gevolg van een andere aandoening of omgevingsfactor.
De oorzaken van primaire insomnia zijn nog niet gekend, maar men is naarstig op zoek naar mogelijke redenen:
-Men heeft een periode last gehad van secondaire insomnia en de oorzaak van de insomnia valt weg. In sommige gevallen blijft de insomnia aanhouden. In dit geval kan men vanaf dan spreken van primaire insomnia.
-Misschien is het aangeboren. Men is momenteel nog op zoek of mensen met een verhoogde kans op insomnia geboren kunnen worden.
Niet kunnen slapen door Primaire insomnia is dus de meest mysterieuze van de drie.
Niet kunnen slapen: hoe de problemen oplossen?
Omdat de symptomen in alle gevallen ongeveer gelijk zijn, zijn de oplossingen gelijkaardig aan elkaar. Eerst en vooral is het belangrijk om voor uzelf in te schatten of medische hulp nodig is. Contacteer een dokter of slaapexpert indien u ernstige problemen ondervindt. Deze personen zijn gekwalificeerd en kunnen u zeker verder helpen. Voor wie de gevolgen minimaal zijn, maar de last nog wat wil verminderen volgen hier enkele tips. Insomnia is een moeilijk te behandelen gegeven, waardoor we ons vooral focussen op het verminderen van de symptomen. Opnieuw, voor een echte behandeling is het aangeraden een dokter te contacteren.
Voeding en drugs
-Vermijd verslavende en oppeppende substanties zoals tabak, cafeïne, soft- en harddrugs. Deze zorgen ervoor dat de hormonen in je lichaam ontregeld raken, met slaapproblemen als mogelijk gevolg. Alcohol hoort ook thuis in deze rij, ondanks dat men er sneller in slaap mee valt. De kwaliteit van slaap verminderd sterk als er alcohol opgenomen werd.
-Eet geen zware maaltijden juist voor je naar bed gaat. Probeer ook om sporten, tv-kijken of het gebruiken van een computer zoveel mogelijk te vermijden op dit moment. De avond zou een moment van ontspanning en rust moeten zijn. Het lezen van een boek of het spelen van een rustig gezelschapsspel kan een goed avondritueel zijn.
Algemene levenswijze
-Indien u in ploegen werkt of onregelmatig nachten moet werken, kan het nodig zijn om van werk of werkmoment te veranderen. Dit is een drastische ingreep die vaak veel gevolgen met zich meebrengt, bezint voor u begint. Voor veel mensen die niet kunnen slapen kan deze verandering positieve gevolgen hebben.
-Probeer om een regelmatig slaappatroon op te bouwen. Vaak is het voldoende om uw wekker elke dag op hetzelfde tijdstip te laten afgaan. Na een tijdje zal uw lichaam automatisch tekens beginnen geven als het tijd is om te gaan slapen. (Deze tip is niet geldig indien je aan ernstige vormen van insomnia lijdt, u zult namelijk doorheen de hele dag moe zijn.)
-Voor mensen die niet kunnen slapen wegens angstgevoelens kan meditatie een oplossing bieden. Ga voor het slapengaan rustig op je bed of in een aangename stoel zitten en probeer te ontspannen. Na een tijdje, dit kan enkele weken duren, zult u merken dat dit moment van ontspanning ervoor zorgt dat u heel wat rustiger zult gaan slapen.
-Indien u niet in slaap valt na een tiental minuten in bed is er iets mis. Blijven liggen heeft vaak niet veel nut, in tegendeel, het is counterproductief. Opstaan en u met iets rustigs bezighouden is vaak de beste oplossing. Op het moment dat de vermoeidheid terugkeert kunt u nog eens in slaap proberen te vallen.
Indien u nog vragen heeft over insomnia of indien u suggesties heeft om dit artikel te verbeteren (opvallende gramaticale, spellings of inhoudsfouten), laat me dit dan weten. Bij gebrek aan een editor komen deze regelmatig voor.
Lees meer over een ander slaapprobleem op de volgende pagina:
Slaapverlamming
Wie het Engels beheerst kan hier nog meer informatie vinden over insomnia:
https://www.sleepassociation.org/patients-general-public/insomnia/insomnia/